غار گلستان نیر؛ جاذبه تاریخی اردبیل
به گزارش سیلور 7، این منطقه سرسبز با چشم انداز های چشم نواز و آب و هوای خنک و معتدل به ویژه در فصل تابستان مورد توجه گردشگران است. غار تاریخی گلستان در تاریخ 15/10/87 با شماره ثبت ملی 243.8 به اسم اثرملی ثبت شده است. این غار کم نظیر دستکند که در دامنه جنوبی کوه موسوم به قروچی داغی واقع شده روستای گلستان را در منطقه ممتاز نموده و علاقمندان به آثار تاریخی و باستانی را از هواداران بازدید از این روستا قرار داده است.
روستای گلستان در 10 کیلو متری شهر نیر واقع شده است. غیراز طبیعت زیبا و دره سرسبز و چشمه ساران متعدد، این روستا دارای یک محوطه تاریخی منحصر به فرد با یک غار نظامی زیرزمینی کنده شده در دل تپه ای خاکی بنام قروقچی می باشد که نظر هر رهگذری را به خود جلب می کند. این غارهای دستکند متعلق به دوران اشکانی تا ایلخانی است بطوریکه در دوره اشکانی شکل گرفته اما دوره ایلخانی دوران اوج توسعه شکل گیری این غارها بوده است. این غارها اغلب جنبه امنیتی در برابر حمله دشمنان داشته و می توانسته دژی محکم در برابر حملات نظامی باشد. وجود سنگ های آتشفشانی قابل تراش و کنده کاری در دامنه کوه سبلان در شهرستان هایی نظیر مشگین شهر، نیر و سرعین سبب ایجاد چنین غارهای امنیتی شده است. غار و پناهگاه دارای مدخل هائی می باشد که تنها ورود از مدخل غربی آن میسر است.
در ایجاد غار گلستان از فن و شگرد خاصی استفاده شده، مدخل ورودی غار باریک و تنها برای عبور یک نفر حفر شده که منتهی به یک فضایی عظیم است که خود این فضا بوسیله دالان هایی باریک به اتاق های دیگر در طبقات بالا و پائین متصل می گردد. این غار احتمالا از متعلقات یک قلعه تاریخی است که هنگام یورش دشمن از آن استفاده می شده است، کاوش و مطالعات باستانشناسی در مورد قدمت و موارد استفاده و شناسایی سایر راه های ارتباطی و ورودیها و انتهای غار هنوز ادامه دارد. سفال هایی با لعاب قرمز رنگ و نخودی و ظروف سفالی حاوی غذا و قطعات اعضای گوسفند و غیره بیانگر سنت تدفین قبل از اسلام و استقرار طولانی در دوران تاریخی قبل از اسلام در این منطقه می باشد. این منطقه در تاریخ 1388/9/3 با درجه استانی به اسم یکی از منطقه ها نمونه جهانگردی شهرستان نیر مورد تصویب دولت نهاده شد و در لیست آثار ملی هم ثبت شده است.
مشخصات داخلی غار
تالار دارای فضایی مستطیل شکل و سقف قوسی شکل است. به طور کلی این غار و پناهگاه نظامی دارای تالاری به ابعاد 18 متر طول و 4 متر عرض و ارتفاع 1.70 می باشد. در این مجموعه 10 اتاق معمولی وجود دارد که دارای تاقچه هایی جهت قرار دادن وسایل روشنایی و سکوهایی جهت گذاشتن سایر وسایل است. عرض اتاق ها معمولا حدود 3 متر و طول آنها از 3 تا 10 متر متغیر است، این مجموعه دارای 9 تونل مواصلاتی است که بعضی از این تونل ها طولانی و بعضی کوتاه می باشند. همه اتاقها دارای ورودی تونلی شکل هستند که همچون سقف اتاقها قوسی بیضوی دارند. ورودی اتاقها به عرض 70 الی 80 سانتیمتر و ارتفاع 80 الی 90 سانتیمتر و دارای حاشیه و قاب بندی قوسی شکل هستند به عمق حدود 20 سانتیمتر که جهت نصب و نگهداری درب است. بعضی از این اتاق ها دارای تونل های مواصلاتی به سایر اتاق ها می باشند و بعضی هم بن بست هستند. تونل ها به ندرت دارای جهت مستقیم و هم سطح هستند بلکه عمدتا دارای جهت سراشیبی منتهی به اتاق ها می باشند.
مخفی گاه
یکی از نکات جالب در اتاق تعداده 10 است که یک شگرد مهندسی نظامی در زمینه استتار و اختفاء دارد. چندین تاقچه عظیم در جدارهایش کنده شده که داخل این اتاق دقیقا در گوشه ناپیدای کف تاقچه دهانه چاهی تقریبا به قطر 50 سانتیمتر دیده می گردد که خود ورودی یک فضای نسبتا وسیع و مستقل را تشکیل می دهد. ورودی آن مطلقا در معرض دید نیست و سعی شده که نه با راه رفتن و نه با معاینه دیوارها نتوانند به لحاظ ارتعاش و فراوری صدای خاص جای این فضای مخفی را تشخیص دهند. در داخل این پناهگاه نظامی زیرزمینی 7 عدد چاه شناسائی شده که بعضی از آنها چاه هایی جهت به دام انداختن مهاجمان احتمالی هستند بعضی هم مدخل گذرگاه هایی به منظور کنترل نمودن و هم سخت نمودن راه نفوذ نمایند گان احتمالی حفاری شده اند. عمق چاه های منفرد حدود 3 متر و عمق چاه های گذرگاه حدود 2 متر است همه این چاه ها دارای طرح و مقدار تقریبا یکسانی است که با قرار دادن در پوش مخصوص از بیرون و داخل در مواقع لزوم بسته می شده است. شکل این چاه ها همگی گنبدی است که اجازه بیرون آمدن را به فرد نمی دهد و در مواقع عادی هم به اسم انبار می توانسته کاربرد داشته باشد. این پناهگاه نظامی زیرزمینی بیانگر هوشمندی و مهارت فوق العاده پدید آورندگان آن در روزگار باستان است، ورودی های باریک که تنها منبع نور گیر آن هستند، فضای تاریک داخلی و وجود چاه های منفرد با کاربرد تله ای شکل و سایر فضاهای کشف نشده امکان استفاده از آنرا برای بازدید نمایندگان بدون افراد آشنا به محل و تجهیزات ایمنی و روشنائی مشکل می نماید.
با توجه به اهمیت و عظمت این مجموعه کنده شده در دل زمین لزوم تهیه نقشه راهنما، تمین روشنایی داخلی و کوشش در جهت کشف و شناسائی همه فضاهای کنده شده را ضروری می کند تا علاوه بر اینکه موجب کشف واقعیت های بیشتری در مورد این مکان باستانی خارق العاده، سبب استقبال جهانگردان و محققان و علاقمندان بسیاری از این پناهگاه استثنائی گردد.
نحوه دسترسی به غار گلستان
این غار باستانی و تاریخی در دل روستای گلستان که در فاصله ده کیلومتری شهرستان نیر و 4 کیلومتری جاده نیر به اردبیل واقع شده واقع شده است.
پتانسیل غار گلستان برای جذب جهانگرد
غاری نادر و تاریخی در دل روستای سرسبز گلستان نیر در یکی از منطقه ها خوش آب و هوای کشور و استان اردبیل که نشان از قدمت تاریخ و تمدن در این منطقه دارد همه ساله پای جهانگردان از نقاط مختلف کشور را به این منطقه باز می کند.در کنارنزدیکی به سبلان، طبیعت سرسبز، دره بکر و زیبا، چشمه سارهای خدادادی فراوان و آب و هوای معتدل و خنک، وجود این غارها هم امتیازی مهم برای جهانگردی روستای گلستان به تعداد می رود و در کنار جهانگردی طبیعی فرصتی برای جهانگردی تاریخی را هم فراهم نموده است.تمامی این قابلیت ها و جاذبه های مهم تاریخی و طبیعی سبب شده تا روستای گلستان به یکی از قطب های مهم جهانگردی استان اردبیل و شهرستان نیر تبدیل شده و همه ساله پذیرای انبوه جهانگردان در منطقه باشد. وجود این غار را بیانگر تاریخ و تمدن مردم منطقه است و این غار تاریخی ظرفیت بالایی برای جذب جهانگردان حوزه تاریخی و باستانی دارد.
منبع: گردشبان