پیش خور تولید 4ساله خودرو - سیلور 7

به گزارش دنیای اقتصاد؛ بر این اساس در صورت تولید میانگین یک میلیون و 500هزار دستگاه خودرو به طور سالانه، چهار سال زمان نیاز است که تقاضای حدود 6میلیون متقاضی پاسخ داده شود. وزارت صمت پیش از این اعلام کرده بود که بدون قرعه کشی به تمام متقاضیان خودرو تعلق خواهد گرفت.

فروش 500 هزار دستگاه خودروی داخلی در حالی قرار است از جمعه این هفته آغاز شود که با توجه به حذف قرعه کشی (طبق گفته وزارت صمت) و همچنین حجم بزرگ تقاضای احتمالی، نحوه عرضه و اولویت تحویل، علامت سوال بزرگ این ابرطرح است.

وزارت صمت از هفته ها قبل وعده عرضه 500 هزار دستگاه خودروی داخلی را داده؛ وعده ای که تا به امروز دوبار به تعویق افتاده، اما بناست از جمعه این هفته به مدت سه روز به اجرا دربیاید. طبق زمان بندی در نظر گرفته شده از سوی وزارت صمت، متقاضیان از شنبه این هفته تا سه شنبه فرصت داشتند نسبت به افتتاح حساب وکالتی اقدام کنند و با توجه اینکه تایید حساب های موردنظر زمان می برد، ثبت نام از جمعه 26 اسفند آغازمی شود و تا پایان روز 28 همین ماه نیز ادامه خواهد داشت. طبق اعلام وزارت صمت، فرایند اولویت بندی و اعلام نتایج قطعی ابرطرح فروش، تا پایان فروردین طول می کشد.

هرچند در نگاه نخست، فروش خودرو با توجه به حجم بزرگ عرضه، می تواند به تقاضای قابل توجهی پاسخ داده و خیلی ها را از مراجعه به بازار آزاد بازدارد و همچنین سرعت رشد قیمت را هم کاهشی کند، اما ابرطرح موردنظر خالی از چالش و ابهام نیز نیست. در این بین، ابهام و علامت سوال اصلی اینجاست که وزارت صمت چگونه می خواهد به حجم بزرگ تقاضا در طرح بزرگ خود پاسخ دهد؟

طبق اعلام اولیه وزارت صمت، قرار است 500 هزار دستگاه خودروی تولید داخل در قالب طرح های مختلف (اعم از فروش فوری و پیش فروش) عرضه شود، ضمن آنکه مانند قبل در صورت بیشتر بودن تقاضا نسبت به عرضه، دیگر چیزی به نام قرعه کشی (به سبک گذشته) در کار نخواهد بود.

البته این احتمالا به معنای حذف کامل قرعه کشی نیست؛ زیرا وزارت صمت اعلام کرده است به تمام شرکت کنندگان در ابرطرح فروش، خودرو خواهد داد؛ بنابراین با توجه به اینکه تعداد تقاضا قطعا بالاتر از عرضه خواهد بود، وزارت نفت باید به هر نحو ممکن (احتمالا قرعه کشی) اولویت تحویل به متقاضیان را تعیین کند.

تفاوت این مدل با مدل قبلی اینجاست که قبلا هر متقاضی در قرعه کشی طرح های فروش برنده نمی شد، باید تا طرح بعدی صبر می کرد تا شانس خود را بار دیگر امتحان کند. حالا، اما تمام کسانی که در ابرطرح فروش پیش رو شرکت می کنند، به شرط احراز شرایط لازم، عملا برنده هستند و طبق وعده وزارت صمت، خودرو به همه آن ها تحویل خواهد شد. در واقع وزارت صمت به واسطه قرعه کشی موعد تحویل خودرو به متقاضیان را تعیین خواهد کرد، نه منتخبان را. به عنوان مثال، اگر طبق لاتاری های قبلی، حدود شش میلیون نفر در ابرطرح فروش خودرو شرکت کنند، وزارت صمت بین آن ها قرعه می اندازد تا تعیین شود چه کسی چه زمانی خودروی خود را تحویل خواهد گرفت.

با این حساب، وزارت صمتی ها باید به واسطه قرعه کشی شش میلیون اولویت را معین کنند که این یعنی چالش بزرگی پیش روی این وزارتخانه خواهد بود.

اصلی ترین چالشی که صمتی ها در این ماجرا با آن روبرو هستند، به موضوع تامین خودرو های ثبت نامی مربوط می شود. وزارت صمت می خواهد 500 هزار دستگاه خودرو را در طرح فروش بزرگ خود عرضه کند و هرچه هم که تقاضا بیش از عرضه باشد، طبق وعده این وزارتخانه باید خودروی آن ها تامین شود. با توجه به تجربه های قبلی و همچنین جلوتر بودن تورم در بازار خودرو نسبت به قیمت کارخانه ای خودروها، به احتمال فراوان میزان تقاضا بسیار بیشتر از عرضه خواهد بود و بعید نیست تجربه طرح های فروش قبلی تکرار شود.

اگر فرض را بر همان شش میلیون تقاضا بگذاریم و کسی هم انصراف ندهد و وزارت صمت هم روی قولش بابت عرضه خودرو به تمام ثبت نام کنندگان بایستد، معنایش این است که تولید حداقل چهارسال شرکت های خودروساز به واسطه ابرطرح فروش پیش رو، پیش خور خواهد شد. خودروسازان کشور طی امسال حدود یک میلیون و 200 هزار دستگاه تولید داشته اند که 400 هزار دستگاه کمتر از وعده این وزارتخانه بود.

صمتی ها برای سال آینده نیز با وجود اینکه قول امسالشان محقق نشد، وعده تولید یک میلیون و 600 تا یک میلیون و 800 هزار دستگاه خودرو را داده اند. اگر فرض کنیم سال آینده نیز وعده وزارت صمت عملی نشود (که اصلا بعید نیست) و همین 400 هزار دستگاه امسال را ملاک قرار دهیم، می توان تولید میانگین خودرو در چهارسال آینده را یک میلیون و 500 هزار دستگاه در نظر گرفت.

در حالت خوش بینانه، اما می توان سقف میانگین را بالاتر برد و مثلا به دومیلیون دستگاه رساند. در هر دو صورت، وزارت صمت برای پاسخگویی به تقاضای احتمالی (شش میلیون تقاضا) باید تولیدات آینده خودروسازان را به پای فروش بزرگ پیش رو پیش خور کند. با در نظر گرفتن میانگین 5/ 1میلیون دستگاهی و با تقسیم شش میلیون تقاضای احتمالی بر این عدد، خودروسازان تا پایان سال 1405 باید تمام تولیدات خود را صرف عمل به تعهدات ایجادشده از محل ابرطرح فروش پیش رو کنند.

اما اگر میانگین را دومیلیون دستگاه در نظر بگیریم، تولید سه سال خودروسازان (تولید تا پایان سال 1404) صرف عمل به تعهدات احتمالی می شود. این آمار و ارقام البته در حالی است که گویا از نظر وزارت صمت، قرار نیست تقاضایی در حد فرضیات این گزارش، در ابرطرح فروش خودرو شکل بگیرد، چه آنکه معاون حمل ونقل این وزارتخانه اعلام کرده ممکن است تحویل خودرو ها تا 1403 طول بکشد.

منوچهر منطقی در نشستی خبری و در پاسخ به این پرسش که با توجه به عرضه 500 هزار دستگاه خودروی داخلی، اگر بیش از این تعداد، تقاضا ایجاد شود، تکلیف مازاد تقاضا چه خواهد شد، گفت: تقاضایی حذف نخواهد شد و قرعه به جهت معین نوبت انجام می شود و اگر تقاضا بیش از توان تولید در سال 1402 (که حدودا 6/ 1میلیون دستگاه خودرو است و تا 8/ 1میلیون دستگاه هم احتمال تولید وجود دارد) باشد، از ظرفیت تولید و فروش در سال 1403 استفاده و نوبت افراد به آن زمان خواهد افتاد.

به گفته وی، بنابراین ممکن است نوبت تحویل به سال بعد (1403) بیفتد؛ در این صورت چنانچه افراد به دریافت در نوبت خود تمایل داشته باشند، می توانند ادامه فرآیند ثبت نام را انجام دهند، اما اگر این زمان برایشان طولانی بود و تمایل به انتظار نداشته باشند، می توانند انصراف داده و وجه خود را برداشت کنند.

اظهارات معاون حمل ونقل وزارت صمت، اما در حالی است که احتمالا تقاضای بسیار زیادی برای فروش پیش رو شکل خواهد گرفت و بعید است کار تا سال 1403 جمع شود. مساله دیگر اینجاست که برخی از خودرو هایی که در طرح فروش پیش رو عرضه می شوند، احتمالا طی سال آینده یا سال بعد از آن حذف خواهند شد و محصولات جدیدی جای آن ها را می گیرند و این خود یک چالش به شمار می رود.

در کنار این ها احتمال اینکه ماجرای سال 97 یعنی تعهدات معوق رخ دهد، دور از فکر نیست. در آن سال، اتفاقی ناگهانی به نام تحریم سبب شد خودروسازان با کوهی از تعهدات معوق روبرو شوند، زیرا بدون آینده نگری (که البته شاید همه تقصیر نیز بر گردن آن ها نبود) یک میلیون خودرو پیش فروش کردند، اما با توجه به افت تولید و خروج خودروسازان خارجی، در تحویل آن ها ماندند.

حالا نیز اگر پیش بینی وزارت صمت بابت تولید خودرو در تیراژ بالا درست از آب درنیاید یا به هر دلیلی تیراژ افت کرده یا پایین بماند، ماجرای تعهدات معوق بار دیگر گریبان خودروسازان را گرفته و مشتریان را نیز سرگردان خواهد کرد. ابرطرح فروش خودرو، اما چالش ها دیگری نیز دارد؛ از جمله ماجرای سهمیه مادران و در نظر نگرفتن سهمیه برای خودرو های فرسوده.

گویا قرار است 250 هزار دستگاه (نصف) از خودرو هایی که قرار است عرضه شوند، به مادران دارای دو فرزند برسند، از همین رو سهمیه متقاضیان عادی از عرضه اصلی تنها 250 هزار دستگاه خواهد بود.