چرا بعضی کشورها از سیستم فرمان راست استفاده می نمایند؟ - سیلور 7

در بیشتر کشورها فرمان در سمت چپ و شما همواره در قسمت راست جاده حرکت می کنید. اما در سیستم فرمان سمت راست، راننده سمت راست اتاقک خودرو می نشیند و همواره در لاین چپ است.

به صورت تعریف استاندارد و بین المللی به سیستم قرار داشتن فرمان خودروها در سمت راست، سیستم ترافیک چپ (منظور جاده است) و به سیستم فرمان چپ، سیستم ترافیک راست گفته می گردد.

حال سوال این است که اصلاً چرا جهت رانندگی در برخی از کشورها فرق دارد؟ کدام کشورها از این مدل فرمان در سمت راست استفاده می نمایند؟ و در نهایت اینکه سمت راست بودن فرمان خودرو چه مزایا و معایبی دارد؟ این ها سوالاتی است که سعی می کنیم در این مطلب علاوه بر معرفی این سیستم به آنها پاسخ دهیم.

تصویری از جاده ها با سیستم ترافیک چپ (یا همان فرمان راست)

تاریخچه و علت فرمان سمت راست چیست؟

در مطالب مختلف برای علت این تفاوت جهت رانندگی و سیستم فرمان دلایل مختلفی گفته شده است. شاید مهمترین آن ها روش زندگی باستانی و خصوصا مسائل مربوط به بخش نظامی و قدیمی کشورها باشد که تا به امروز به جامانده و از دیرباز به آن عادت نموده اند.

بر اساس اسناد و تا قبل از قرن 17، یکی از دلایل استفاده از سیستم راست جهت دفاع بهتر از خود بوده است. از آنجایی که بیشتر آدم ها وقتی به دنیا می آیند راست دست هستند، در سیستم کنترل به وسیله سمت راست، هر کسی موقع افتادن اتفاقی توانایی بیشتری در کنترل اوضاع و دفاع از خود دارد.

علت دیگری که باز هم ریشه در تاریخ دارد این است که شوالیه ها در زمان قدیم آمریکا، اینطور آموزش می دیدند که همواره دستی که شمشیر خود را با آن حمل می نمایند (معمولاً دست قوی تر و راست) را سمت شوالیه مقابل که در حال عبور است بگیرند تا اگر درگیری رخ داد آماده باشند؛ اما بعد از استقلال آمریکا، این تمرین تغییر کرد تا به طور نمادین نشانه صلح هم باشد. ضمن اینکه در آن هنگام در اروپا سواران نیز از سمت راست و با پای راست پیاده و سوار می شدند.

این شیوه به کالاسکه رانان هم رسید که بطور غریزی شلاق خود را دست راست می گرفتند و برای امنیت بیشتر پیاده رو و عابران از سمت چپ جاده حرکت می کردند. این زنجیره انتخاب های نظامی و غیرنظامی دست به دست هم داد تا بیشتر مردم عادی هم به این شیوه عادت نمایند و عبور و مرور خود را بر همین اساس بچینند.

چیزی که از آن در تاریخ به عنوان مهمترین اتفاق در تغییر این عادات و فراگیر شدن سیستم ترافیک راست (همان فرمان چپ و معمول) در بیشتر نقاط دنیا نام برده می گردد، انقلاب فرانسه و درگیری های استعمارگری بود. پیش از انقلاب کبیر فرانسه، مردم عادی از کنار خیابان و از سمت چپ و کالسکه های اشراف و ثروتمندان از میان خیابان (باند سبقت) رفت و آمد می کردند. پس از انقلاب فرانسه، نظام طبقه بندی اجتماعی شکسته شد و دیگر کالسکه سواری وجود نداشت که بخواهد از خیابان گذر کند. از همین رو، مردم عادی هم تمایلی به حفظ جهت حرکت نداشتند و این نظام عبور و مرور را برهم زدند. به این ترتیب، با گذشت زمان مستعمره های انگلستان به همان سیستم چپ پایبند ماندند و مستعمره های ناپلئون و فرانسه سیستم خود را به راست تغییر دادند.

بیشتر بخوانید: تاریخچه خودرو در ایران

کدام کشورها از سیستم فرمان راست استفاده می نمایند؟

امروزه در موضوع جهت رانندگی، حدود یک چهارمِ راه ها و یک سومِ جمعیت دنیا را کشورهایی تشکیل می دهند که در آنها سیستم ترافیک چپ (سیستم فرمان راست) برقرار است. بیشتر این کشورها قبلاً مستعمره انگلستان بوده اند. هر چند که تعدادی از آن ها که همچنان این سیستم در آنجا برقرار است مثل ژاپن و تایلند و … هیچوقت جزو این مستعمره ها نبوده اند.

از طرف دیگر، برخی از این کشورها، نیز بعد از رهایی از این استعمار روش خود را عوض کردند و به کشورهای سیستم ترافیک راست و فرمان سمت چپ پیوستند.

نقشه جهت رانندگی در دنیا - در کشورهای قرمز رنگ فرمان در سمت چپ واقع شده است و در کشورهای آبی در سمت راست.

در حالت کلی 76 کشور از جمله کشورهای مشترک المنافع (به جز کانادا)، بریتانیا، ژاپن، نیوزلند، استرالیا، هند، پاکستان، هنگ کنگ، مالزی، سنگاپور، آفریقای جنوبی، زیمباوه، قبرس، جاماییکا و مالدیو از جمله مهم ترین سرزمین هایی هستند که از سیستم فرمان راست و ترافیک چپ استفاده می نمایند. کشورهایی مثل سوئد، غنا، نیجریه و کامرون و چند کشور دیگر هم ابتدا سیستم چپ بودند و حالا مثل بیشتر کشورها به ترافیک راست تغییر روش داده اند.

بیشتر بخوانید: 10 راننده برتر دنیا چه کسانی هستند؟

مزایا و معایب قرار گرفتن فرمان در سمت راست

در حال حاضر بزرگترین تفاوتی که بین سیستم فرمان راست و فرمان سمت چپ وجود دارد بستگی به این موضوع دارد که کدام دست چه کاری می نماید؟ عوض کردن دنده مهم تر است یا کنترل فرمان؟ جدا از اهمیت، شما با کدام راحت تر هستید؟ اینکه دست قوی تر (معمولاً دست راست) فرمان را در اختیار داشته باشد بهتر است؟ یا نه، شما به عنوان یک راست دست اصلاً دنده عوض کردن با دست چپ را نمی توانید تحمل و تصور کنید؟

بحث داغی که بین قانون گذاران و سازندگان خودرو و هواداران هر دو مدل رانندگی و ترافیک همواره مطرح بوده همین است. دست قوی تر اگر روی فرمان باشد، دست ضعیف تر می تواند به همان دقت دنده را عوض کند یا با پنل رادیو و پخش ماشین و کیبورد و داشبورد کار کند؟ چه کسی گفته که کار با دنده و کنترلرها کمتر از اهمیت خود فرمان است؟ اگر حین این کار کردن با کیبورد و … به خاطر عدم دقت و قدرت کافی دست ضعیف تر، کنترل دست قوی تر روی فرمان به مخاطره افتاد و تمرکز راننده به هم ریخت چه اتفاقی ممکن است رخ دهد؟ تمام این سوالات نگرانی هایی است که کارشناسان و رانندگان در کشورهای مختلف با آن ها درگیرند.

ضمن اینکه غیر از خود ماشین، نوع جاده ها و فرق ترافیک چپ و راست و سوانحی که در آن ها پیش می آید هم مهم است. تجربه و گزارش ها نشان داده درصد خطر در کشورهایی که مهاجر یا جهانگرد پذیر هستند، بیشتر است. خصوصاً برای کشورهایی که از سیستم فرمان راست استفاده می نمایند. از آنجایی که امروزه درصد بیشتری در دنیا از فرمان چپ و ترافیک راست استفاده می نمایند، خطر وقوع تصادفات رانندگی برای آن ها در کشورهای مقابل و راست فرمان علی رغم یادگیری و گرفتن گواهینامه بیشتر است. چون باید عادت قبلی خود را دور بریزند و به قوانین تازه عادت نمایند.

تصویری از روز 3 سپتامبر 1967 که به Dagen H مشهور است. در این روز سیستم رانندگی سوئد از سمت چپ به راست تغییر کرد و سیستم حمل ونقل سوئد به کل مختل شد.

نکته دیگر اینکه این درصد خطر در این کشورهای مهمان پذیر اما متفاوت در رانندگی، نه فقط محدود به رانندگان تازه که متوجه عابران پیاده هم هست. مسافران و بازدیدنماینده ها که از کشور با سیستم متفاوت می آیند هنگام عبور و مرور حداقل تا چندین روز و شاید هم هفته باید مراقب این برعکس بودن آمد و شد ماشین ها و جاده ها باشند. باید حواس شان باشد که راننده آن طرف دیگر است، نه طرفی که فکر می نمایند باشد.

در نهایت، با توجه به عددها و نرخ زاد و ولد با دست راست و درصد سوانح رانندگی و با در نظر گرفتن اینکه هنگام رانندگی، راننده ممکن یا مجبور است از دست قوی تر خود برای کارهایی غیر از گرفتن فرمان استفاده کند که محتاج دقت لازم هستند، به زعم بسیاری، رانندگی در سمت راست و فرمان چپ بیشتر رای می آورد. هر چند در نهایت استعداد، توانایی و مهارت راننده و هوشیاری او علت اصلی و مهم برای پایین آوردن هر چه بیشتر اتفاقات و خطرات جاده ای است.

نکنه دیگری که در مزایا و معایب این دو سیستم وجود دارد، ساختمان داخلی و فنی خودرو و ساخت قطعات آن است. یک کمپانی فراوری خودروی شناخته شده و معروف، برای اینکه در بازار خارجی و صادرات سرپا بماند باید بتواند جوابگوی همه نوع طیف مشتریانش باشد و توانایی فراوری در هر دو سیستم را داشته باشد. این موضوع کمپانی های صادرنماینده کوچکتر و ضعیف تر را محدود می نماید، اما بیشتر خودروسازان بزرگ دنیای این مشکل را حل نموده اند و از این حیث مشکل خاصی ندارند.

بیشتر بخوانید: خطرناک ترین جاده های دنیا برای رانندگی کدامند؟

نتیجه گیری

شاید برای من و شمایی که از اولین روز در این سیستم فرمان چپ و ترافیک راست رانندگی و فعالیت کردیم، سیستم فرمان سمت راست خیلی عجیب و متفاوت و نشدنی به نظر بیاید؛ اما همین عجیب بودن برای ساکنین آن کشورها هم به همین مقدار است و در نهایت، هر دو با تمرین و یادگیری قابل استفاده است. به قول آن مثل قدیمی و معروف: آدمیزاد بنده عادت است!

نظر شما در این باره چیست؟ آیا تا به حال تجربه رانندگی با خودرویی که فرمانش در سمت راست است را داشته اید؟ نظرات و تجریبات تان را با ما و خوانندگان بلاگ خبرنگاران در میان بگذارید.

منبع: بلاگ دیوار