ید درمانی چیست و چگونه انجام می گردد؟ - سیلور 7

فرسایش ید رادیواکتیو

ید رادیواکتیو قادر است به طور کامل و یا ناقض، غده تیروئید را از بین ببرد. گاهی برای کاهش علائم پرکاری تیروئید لازم نیست کل غده نابود گردد؛ اما نابودی کامل تیروئید در اغلب موارد لازم است. ممکن است پزشک معالج از آن به عنوان فرسایش ید رادیواکتیو یاد کند (فرسایش اصطلاحی است که به تخریب یا سایش اشاره دارد).

تحقیقات انجام شدهدر یک مطالعه، 90 بیمار که از سال 1365 تا 1375 تحت عمل جراحی قرار گرفته و پس از آن در مرکز پزشکی هسته ای بیمارستان شریعتی، ید رادیواکتیو دریافت نموده بودند، مورد آنالیز قرار گرفتند. بیماران به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول بیمارانی که با یک بار دریافت ید رادیواکتیو درمان شده و گروه دوم احتیاج به دریافت بیش از یک بار ید رادیواکتیو پیدا نموده اند. 26 نفر (28.9 درصد) از بیماران متعلق به گروه اول و 64 نفر (71.1) متعلق به گروه دوم بودند. مقایسه بین دو گروه نشان داد که بیشترین مقدار موفقیت (از لحاظ تعداد دفعات دریافت ید رادیواکتیو) مربوط به بیمارانی است که مرد بوده و در محدوده سنی 30 تا 50 سال قرار داشتند و نیز نوع کارسینوم در آن ها مختلط بوده و فاقد هر گونه متاستازی بوده اند.

آزمایش ید رادیواکتیو و معین دوز ید

همانطور که گفته شد، ید رادیواکتیو بسته به دوز مصرفی می تواند تمام غده تیروئید یا بخشی از آن را از بین ببرد. پزشک معالج برای معین دوز لازم ید، دلیل پرکاری تیروئید و اطلاعات مربوط به بافت تیروئید، یک اسکن ید رادیواکتیو را تجویز خواهد نمود. در این آزمایش، بیمار مقدار بسیار ناچیزی از ید رادیواکتیو را مصرف می نماید و پزشک با مقدار گیری مقدار جذب ید به وسیله تیروئید، عملکرد این غده را آنالیز می نماید. این کار به وسیله اسکن تیروئید که بافت های سالم و بیمار را نشان می دهد، انجام خواهد شد. در معین مقدار دوز ید، مقدار غده تیروئید (که به وسیله معاینه فیزیکی معین می گردد) و نتایج آزمایش جذب دو عامل مهم هستند. هرچه سایز غده بزرگتر باشد، دوز ید رادیواکتیو بیشتر و هرچه مقدار جذب ید بیشتر باشد، دوز ید کمتر خواهد بود.

عملکرد درمانی ید رادیواکتیوبا مصرف قرص خوراکی ید رادیواکتیو، دیگر احتیاجی به بستری شدن در بیمارستان نیست. بعد از مصرف قرص، پزشک به بیمار توصیه می نماید مایعات زیاد بنوشد تا ید رادیواکتیو سریعتر به وسیله ادرار دفع گردد.

ید رادیواکتیو فقط بر غده تیروئید بیمار تأثیر می گذارد، زیرا سلول های تیروئید سلول های اصلی جاذب ید در بدن هستند؛ از این رو سایر سلول های بدن به مقدار بسیار کمتری در معرض تشعشع و تخریب قرار خواهند داشت.

ممکن است پزشک فقط یک دوز ید را برای درمان بیمار تجویز کند؛ اما شش ماه طول بکشد تا دارو به طور کامل تمام یا بخشی از غده را از بین ببرد. خوشبختانه در بیشتر بیماران حدود یک ماه پس از شروع درمان علائم بیماری کاهش می یابد. در صورت تداوم علائم پس از گذشت 6 ماه ممکن است احتیاج باشد یک دوز دیگر دریافت کنید.

عوارض ید درمانی

شایع ترین عارضه پس از ید درمانی با ید رادیواکتیو، کم کاری تیروئید است. ید رادیواکتیو غالباً مقدار زیادی سلول غده تیروئید را از بین می برد و باعث می گردد تیروئید قادر به فراوری هورمون های کافی نباشد؛ درست مخالف مسئله ای که بیمار قبل از ید درمانی داشت.

شاید در نگاه اول جایگزینی یک اختلال با یک بیماری دیگر عجیب به نظر برسد؛ اما درمان کم کاری تیروئید در دراز مدت بسیار ساده تر است. با ابتلا به کم کاری تیروئید، بیمار احتیاج دارد تا برای مدت طولانی مداوای جایگزینی هورمون تیروئید را انجام دهد؛ اما این درمان بی خطر، قابل اعتماد و ارزان است. سایر عوارض جانبی ید رادیواکتیو به توضیح زیر خواهد بود:

طعم فلز در دهان که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد.

حالت تهوع که معمولاً یک تا دو روز پس از درمان فروکش می نماید.

تورم غدد بزاقی که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد. این مسئله ناشی از جذب ید به وسیله غدد بزاقی است.بیمار می تواند یک روز پس از دریافت دوز، با فرضاً خوردن یک قطره لیمو، جریان بزاق را تحریک کند.

مراقبت پس از ید درمانیبعد از درمان با ید رادیواکتیو، برای جلوگیری از قرار دادن اطرافیان در معرض تشعشعات رادیواکتیو باید اقدامات احتیاطی خاصی را در نظر داشته باشید. به خاطر داشته باشید که اقدامات احتیاطی ذکر شده یک سری موارد کلی است و پزشک در خصوص طول مدت مراقبت و نوع اقداماتی که باید متناسب با احتیاجهای فردی و شرایط پزشکی شما انجام گردد، اطلاعات بیشتری به شما خواهد داد.

بسته به مقدار قدرت دوز دریافتی، بیمار باید سه تا پنج شب بعد از درمان را تنها بخوابد.

بسته به مقدار قدرت دوز دریافتی، سه تا هفت روز پس از درمان از تماس شخصی با بچه ها (به عنوان مثال بغل کردن یا بوسیدن آن ها) جلوگیری گردد.

تا سه روز اول پس از درمان، فاصله امن خود از دیگران را حفظ کنید. از قرار گرفتن در مکان های عمومی خودداری نموده و آب زیاد بنوشید (برای دفع ید رادیواکتیو به وسیله ادرار).

تا سه روز اول وسایل (وسایل آشپزخانه ، ملافه، حوله و وسایل شخصی) را با دیگران به اشتراک نگذارید. لباس ها و ظرف های خود را جداگانه بشویید، دستان خود را زیاد بشویید و هر روز دوش بگیرید.

نکات مهماجازه ندهید که ترستان از یددرمانی تصور اشتباهی از این روش درمانی به شما بدهد.

ید درمانی سبب ایجاد اختلال در باروری نمی گردد.

خانم های باردار یا کسانی که می خواهند طی 6 ماه آینده باردار شوند، نباید از ید رادیواکتیو استفاده نمایند؛ زیرا این روش درمانی می تواند تیروئید جنین را از بین برده و رشد آن را مختل کند.

بعلاوه در دوره شیردهی نیز نباید از ید رادیواکتیو استفاده کرد.

پس از ید درمانی، بیمار باید همیشه فاصله خود از نوزادان، بچه ها زیر پنج سال و زنان باردار را به مدت دو یا سه هفته حفظ کند.

انجام آزمایش خون چهار تا شش هفته پس از ید درمانی و پس از آن، یک تا سه ماه یکبار تا زمانی که علائم پایدار و ثابت شده و سپس سالی یک مرتبه برای آنالیز سطح هورمون تیروئید الزامی است.

ید درمانی ممکن است بیماری تیروئید چشم را بدتر از قبل کند. اگر مشکل چشم دارید به پزشک خود بگویید تا در صورت لزوم احتیاط های لازم انجام گردد.

مسائل تیروئید در اغلب خانواده ها وجود دارند و در صورت شدت یافتن علائم، باید با پزشک عمومی خود صحبت نموده و در صورت تایید وی آزمایش تیروئید را بگذرانند.

اگر در خصوص اختلال تیروئید خود سؤال یا نگرانی دارید، باید قبل از هرکاری با پزشک معالج خود صحبت کنید؛ او برترین گزینه مشاوره برای شما خواهد بود.

کلام آخر

غده تیروئید تقریباً تمام ید موجود در بدن را جذب می نماید. از این رو ید رادیواکتیو (RAI که به آن I-131 نیز گفته می گردد)، می تواند برای درمان سرطان تیروئید مورد استفاده قرار گیرد. ید رادیو اکتیو به طور عمده در سلول های تیروئید جمع می گردد، جایی که تشعشعات رادیواکتیو قادر است غده تیروئید و سایر سلول های تیروئید (از جمله سلول های سرطانی) جاذب ید را با کمترین اثرگذاری بر سایر اندام های بدن از بین ببرد. دوز تابش مورد استفاده در این روش درمانی به مراتب قوی تر از مقدار مورد استفاده در اسکن های رادیواکتیو است.

منبع: سایت ستاره

منبع: راسخون