چرا مردان بیشتر از زنان در اثر سندرم قلب شکسته می میرند؟ ، آنالیز علمی تفاوت مرگ ومیر ناشی از استرس احساسی - سیلور 7

سندرم قلب شکسته چیست و چرا نادیده گرفته می گردد؟

سندرم قلب شکسته یا کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو (Takotsubo Cardiomyopathy یا TC)، نوعی اختلال حاد ولی برگشت پذیر در عملکرد بطن چپ قلب است که اغلب در پاسخ به استرس احساسی یا جسمانی شدید رخ می دهد. این بیماری، برای نخستین بار در ژاپن شناخته شد، و نام آن از شکل ویژه ای از دام اختاپوس گرفته شده که قلب در تصویربرداری به آن شباهت می یابد.

علائم آن بسیار شبیه به سکته قلبی است: درد قفسه سینه، تنگی نفس، تپش قلب. اما بر خلاف سکته، در این حالت رگ های کرونری مسدود نیستند؛ مشکل از سِیال شدن ناگهانی هورمون های استرس، به ویژه کاتکولامین ها (Catecholamines) است که با حمله به بافت قلب، کارکرد آن را مختل می نمایند.

یافته های پژوهش: چرا مردان بیشتر می میرند؟

تیم پژوهشی دانشگاه آریزونا داده های مربوط به 199٬890 بیمار مبتلا به TC را بین سال های 2016 تا 2020 آنالیز کرد. نتایج نشان داد که اگرچه این بیماری در زنان شایع تر است، اما مردان دو برابر بیشتر از آن می میرند: 11.2٪ در مردان در برابر 5.5٪ در زنان.

نرخ کلی مرگ ومیر 6.5٪ بود که عددی قابل توجه برای بیماری ای به ظاهر احساسی تلقی می گردد. دلیل این شکاف آماری چیست؟ پژوهشگران می گویند که در مردان، سندرم قلب شکسته بیشتر در پاسخ به فشارهای فیزیکی رخ می دهد - مثل جراحی، عفونت شدید، یا آسیب های جسمانی - که در مقایسه با فشارهای احساسی (مثل مرگ عزیزان یا طلاق) بیشتر به بروز عوارض شدید می انجامد.

پیامدهای بالینی خطرناک و قابل پیشگیری

سندرم TC با عوارضی همراه است که ممکن است به نارسایی قلبی، آریتمی، سکته مغزی یا حتی ایست قلبی بینجامد. در این پژوهش تعیین شد که 35.9٪ بیماران دچار نارسایی احتقانی قلب (Congestive Heart Failure)، حدود 20.7٪ دچار فیبریلاسیون دهلیزی (Atrial Fibrillation)، 6.6٪ دچار شوک قلبی (Cardiogenic Shock)، 5.3٪ سکته مغزی (Stroke) و 3.4٪ ایست قلبی (Cardiac Arrest) شده اند.

بعضی از این عوارض، به ویژه سکته ناشی از لخته (Embolic Stroke)، با داروهای ضدانعقاد قابل پیشگیری هستند. پژوهشگران توصیه می نمایند که در بیماران با عملکرد ضعیف قلب یا ریتم نامنظم، درمان پیشگیرانه ضدلخته باید در مراحل اولیه شروع گردد.

تشخیص دیرهنگام، خطری بزرگ تر از خود بیماری

یکی از مسائل جدی در مواجهه با TC، تشخیص اشتباه آن به عنوان سکته قلبی است. شباهت علائم سبب می گردد که درمان های اولیه متناسب با سکته قلبی انجام گردد، در حالی که درمان TC رویکرد متفاوتی دارد. این خطای تشخیصی می تواند منجر به تأخیر در درمان مؤثر گردد، و در مردان - که عوارض شدیدتری تجربه می نمایند - خطر مرگ را افزایش دهد.

پژوهشگران می گویند که مطلعی رسانی بهتر در میان پزشکان اورژانس و کاردیولوژیست ها، و نیز توسعهٔ ابزارهای تشخیص تصویربرداری دقیق تر، می تواند به کاهش این خطر یاری کند.

چرا مردان آسیب پذیرترند؟ نگاهی به نقش هورمون ها

تفاوت پاسخ سیستم قلبی-عروقی به استرس در مردان و زنان، بخشی از دلیل مرگ ومیر بالاتر مردان در TC است. زنان به دلیل داشتن سطح بالاتر استروژن، ممکن است حفاظت نسبی بیشتری در برابر اثرات مضر هورمون های استرس داشته باشند. از سوی دیگر، مردان اغلب تمایل کمتری به ابراز احساسات یا پیگیری یاری روان شناختی دارند، که این انباشت هیجانی می تواند به بروز ناگهانی سندرم ختم گردد.

بنابراین، بُعد اجتماعی، فرهنگی و زیستی در کنار هم، مردان را در برابر TC به ظاهر نادر، اما در واقع خطرناک، آسیب پذیرتر می سازند.

چگونه می توان از سندرم قلب شکسته پیشگیری کرد؟

سندرم تاکوتسوبو، برخلاف تصور عمومی، لزوماً غیرقابل پیشگیری نیست. شناخت عوامل خطر، پایش دقیق سلامت روانی و جسمی، و اصلاح سبک زندگی می تواند احتمال بروز این بیماری را کاهش دهد. افرادی که تجربه فقدان یا استرس های شدید را پشت سر می گذارند، باید نسبت به علائم اولیه مانند درد سینه، تنگی نفس یا اضطراب ناگهانی مطلع باشند.

از منظر پزشکی، کسانی که سابقه فشار خون بالا، بیماری های التهابی، یا اختلالات اضطرابی دارند، باید با پزشک متخصص درباره ریسک ابتلا مشورت نمایند. در بعضی موارد، مصرف داروهای کاهش دهنده پاسخ استرسی مانند بتابلاکرها می تواند بخشی از راه حل باشد.

هوش مصنوعی و آینده تشخیص سریع سندرم TC

یکی از امیدهای تازه در کاهش مرگ ومیر ناشی از سندرم قلب شکسته، بهره گیری از الگوریتم های یادگیری ماشین (Machine Learning) است. این الگوریتم ها می توانند با تحلیل داده های نوار قلب، آزمایش خون و تصویربرداری، به تفکیک TC از سکته قلبی یاری نمایند.

سامانه های هشدار بالینی که با استفاده از داده های بیمارستانی آموزش دیده اند، قادرند در موارد مشکوک، احتمال بروز سندرم قلب شکسته را در زمان واقعی (Real-Time) به پزشکان اعلام نمایند. این فناوری می تواند خطای انسانی در تشخیص را کاهش داده و سرعت شروع درمان مناسب را افزایش دهد.

آموزش عمومی؛ حلقه مفقودهٔ مطلعی از TC

در فرهنگ عمومی، سندرم قلب شکسته هنوز جایگاه تعیینی ندارد. بسیاری آن را صرفاً یک استعاره رمانتیک می دانند، نه یک تهدید واقعی برای قلب. مطلعی رسانی در رسانه ها، آموزش های سلامت عمومی، و درج علائم آن در برنامه های غربالگری سلامت قلب می تواند به تشخیص زودهنگام یاری کند.

توصیه می گردد پزشکان عمومی و روان شناسان، به ویژه در مواجهه با افراد درگیر سوگ یا طلاق، نسبت به علائم این سندرم هوشیارتر باشند. پیوند میان سلامت روان و قلب، در این بیماری بیش از هر جای دیگر عیان است.

منظره پژوهشی و احتیاج به درمان های اختصاصی

پژوهشگران هنوز پاسخ روشنی برای بسیاری از پرسش های این سندرم ندارند: چرا بعضی افراد با استرس مشابه دچار آن می شوند و بعضی نه؟ چرا مردان بیشتر از زنان می میرند، حتی اگر کمتر مبتلا شوند؟ و چگونه می توان از بازگشت مجدد آن جلوگیری کرد؟

برای پاسخ به این پرسش ها، پژوهش های گسترده تری با نمونه های متنوع تر و داده های زیستی، ژنتیکی و روان شناختی ضروری است. بعلاوه، طراحی درمان های هدفمند برای نوع فیزیکی TC که در مردان شایع تر است، یکی از اولویت های آیندهٔ طب قلب خواهد بود.

جمع بندی:

در یک نگاه کلی می توان گفت سندرم قلب شکسته، که زمانی تنها یک استعاره شاعرانه تلقی می شد، اکنون به عنوان یک اختلال قلبی واقعی، خطرناک و قابل درمان شناخته شده است. مردان گرچه کمتر به آن مبتلا می شوند، اما بیش از دو برابر زنان در اثر آن می میرند. عوامل فیزیولوژیک، تفاوت های هورمونی و نوع استرس در این تفاوت نقش دارند. پیشگیری، تشخیص سریع با یاری هوش مصنوعی، و آموزش عمومی، کلیدهای کاهش مرگ ومیر ناشی از این بیماری خاموش اند.

اگر غم بتواند قلب را بشکند، آیا علم می تواند آن را از نو بسازد؟

سندرم قلب شکسته، پلی است میان احساسات و فیزیولوژی؛ دانشی تازه برای دردی قدیمی. با توسعه درمان های فردمحور و تشخیص دقیق، شاید روزی برسد که غم هم دیگر نتواند جان بگیرد.

❓ سؤالات رایج (FAQ):

1. سندرم قلب شکسته چیست و چه علائمی دارد؟

نوعی اختلال قلبی برگشت پذیر است که در پاسخ به استرس شدید ایجاد می گردد و علائمی مشابه سکته قلبی دارد، مانند درد سینه و تنگی نفس.

2. چرا مردان در اثر این سندرم بیشتر می میرند؟

در مردان، TC اغلب در اثر استرس های جسمانی شدید رخ می دهد که با عوارض خطرناک تری همراه است و احتمال مرگ را افزایش می دهد.

3. آیا می توان از سندرم قلب شکسته پیشگیری کرد؟

بله، با مدیریت استرس، مطلعی از علائم و در بعضی موارد، درمان دارویی می توان خطر را کاهش داد.

4. چه عوارضی ممکن است بعد از TC رخ دهد؟

نارسایی قلب، آریتمی، سکته مغزی و حتی ایست قلبی از عوارض شایع این بیماری هستند.

5. آیا هوش مصنوعی می تواند در تشخیص این بیماری یاری کند؟

بله، فناوری های یادگیری ماشین می توانند به تفکیک سریع تر این سندرم از حمله قلبی یاری نمایند و درمان مؤثر را زودتر شروع نمایند.

منبع: Journal of the American Heart Association