دانش آموزان و بهداشت دهان و دندان - سیلور 7

دانش آموزان و بهداشت دهان و دندان

دندان ها در اولین مرحله گوارش، کلام و صوت و ساختمان اسکلت صورت نقش اساسی دارند و برای انجام دادن این سه وظیفه لازم است شکل و نظم خاصی از نظر ترتیب داشته باشند. شکل و عمل دندان ها با هم ارتباط داشته و تاثیر بسیاری بر سلامت انسان دارد. رویش، استحکام و فرم صحیح دندان ها اغلب تابع وراثت، سلامت جسمانی و تغذیه مناسب است. اولین قدم برای سلامت دندان ها، پیشگیری از بروز بیماری و درمان دندان ها در مراحل اولیه است. هر فردی در طول زندگی خود دو سری دندان دارد: دندان های شیری و دایمی. و اما بعد:

دندان های شیری

دندان های شیری از سن شش ماهگی تا سه سالگی در دهان رویش می یابد. تعداد دندان های شیری 20 عدد است. از سن 6 تا 12 سالگی به مرور این دندان ها می افتند و به جای آنها دندان های دایمی رویش می یابند و تا خاتمه عمر در دهان باقی می مانند. در صورت بی توجهی والدین و رعایت نکردن بهداشت، دندان های شیری به زودی پوسیدگی پیدا نموده و در خیلی از موارد پوسیدگی به قدری پیشرفته می گردد که باید دندان کشیده گردد. از دندان های شیری باید مراقبت زیادی کرد زیرا این دندان ها در رشد و رفتار کودک، تلفظ کلمات، حفظ فضا برای رویش دندان های دایمی و عمل تغذیه نقش عمده ای دارند. بعلاوه سبب رویش منظم دندان های دایمی در فک ها می شوند. در تمام مراحل تکامل و رویش دندان ها، اغلب دخترها از پسرها جلوتر بوده و گاهی اوقات دو تا چهار ماه جلوتر از پسرها هستند. تعداد دندان های شیری در هر نیم فک پنج عدد است.

از وظایف مهم و اختصاصی دندان های شیری، موارد زیر را می توان نام برد:

- نقش اساسی در جویدن، تغذیه و سلامت عمومی

- حفظ زیبایی، تلفظ صحیح کلمات و یاری به سلامت روحی و روانی کودک

- حفظ فضای لازم برای رویش دندان های دایمی و در نهایت، جلوگیری از به هم ریختگی دندان ها و کاهش احتیاج به درمان های ارتودنسی

دندان های دایمی

یکی از دلایل مهم کج بودن دندان های دایمی، از دست رفتن زود هنگام دندان های شیری است. در نهایت، پوسیدگی دندان های شیری موجب آسیب تماشا جوانه دندان های دایمی می گردد. دندان های دایمی از سن شش سالگی ظاهر می شوند سپس تا سن 12 سالگی به تدریج دندان های شیری با دندان های دایمی تعویض می شوند. کودک در این سن 28 دندان دارد. دندان های عقل 4 عدد است که از سن 18 سالگی به بعد عقب دندان های آسیای عظیم رشد می نماید. اولین دندان های دایمی، نخستین آسیای عظیم و دندان شماره 6 است که در سن شش سالگی روی قوس فکی، پشت دندان های شیری رویش می یابد. پیش از رویش این دندان هیچ دندان شیری نمی افتد و به همین خاطر، والدین تصور می نمایند که این دندان شیری است.

عوامل پوسیدگی زا

1) رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان

استفاده نکردن از مسواک و نخ دندان در زمان مناسب به تشکیل لایه میکروبی منجر می گردد. دو تا پنج دقیقه بعد از استفاده از مواد قندی و غذا، اسیدهای مخرب ناشی از فعالیت میکروب های موجود در لایه میکروبی فراوری شده و به مدت 20 دقیقه الی 1 ساعت در دهان باقی می مانند. اسید فراوری شده مینای دندان را تخریب و به آغاز پوسیدگی منجر می گردد.

2) مصرف نامناسب مواد قندی

- استفاده از مواد قندی چسبناک (مانند شکلات ها، تافی ها، آدامس هاو...) این مواد به دلیل خاصیت چسبندگی به دندان ها مدت زیادی در دهان باقی می مانند.

- بالا بودن مقدار مصرف مواد قندی بالا تعداد دفعات مصرف مواد قندی به ویژه (در میان وعده های اصلی غذا) این نکته بسیار حایز اهمیت است و باید بسیار تاکید نمود که مواد قندی در طول روز و یک وعده مصرف شوند و از تدریجی خوردن آنها در طول روز خودداری گردد. بنابراین میکروب های موجود در دهان مواد قندی غذا را به اسید تبدیل نموده و این اسید سطح خارجی دندان را در خود حل و حفره ای ایجاد می نماید که پوسیدگی نام دارد.

پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری بشر بوده و 98 درصد افراد به آن مبتلا هستند.

علایم پوسیدگی

پوسیدگی های دندانی را می توان از طریق علایم زیر شناخت:

- روی دندان ها لکه های سفید یا قهوه ای ظاهر می گردد که بعدها تبدیل به پوسیدگی می گردد.

- دندان ها در مقابل شیرینی و آب سرد و گرم حساس می شوند.

- هنگام جویدن غذا درد احساس می گردد.

- غذا میان دندان ها گیر می نماید. میان دو دندان که مبتلا به پوسیدگی شده اند، بقایای غذا دیده می گردد.

- روی لثه آماس یا جوش که در محل خروج چرک است، مشاهده می گردد.

- در دهان یا صورت درد یا تورم مشاهده می گردد.

راه های پیشگیری از پوسیدگی

تغذیه صحیح: استفاده از مواد قندی مورد احتیاج بدن همراه وعده های اصلی غذایی و اجتناب از خوردن مواد قندی در میان وعده های غذایی. مصرف شیر و لبنیات و مواد غذایی حاوی فلوراید مانند ماهی و چای و... استفاده از میوه و سبزی های تازه در میان وعده های غذایی مانند هویج و کاهو.

استفاده از فلوراید: برای پیشگیری از پوسیدگی دندان های اطفال، تنها کاهش مواد قندی به اسم مهم ترین عامل کافی نیست بلکه کاربرد فلوراید از اهمیت زیادی برخوردار است. اضافه کردن فلوراید به آب آشامیدنی به نسبت یک در یک میلیون در حدود 50 تا 60 درصد از مقدار پوسیدگی دندان را کاهش می دهد. ترکیبات فلوراید ضمن داشتن یک اثر ضدمیکروبی در شکل گیری و استحکام مینای دندان ها هم تاثیر دارد. محصولات گوناگون فلوراید عبارتند از: دهان شویه سدیم فلوراید، ژل فلوراید که این ژل حاوی غلظت بیشتری از فلوراید است و به همین خاطر باید در مطب از طریق دندانپزشکان استفاده گردد و خمیردندان های حاوی فلوراید در مناطقی که آب آشامیدنی به میزان لازم فلوراید دارد، استفاده از خمیردندان های حاوی فلوراید کافی است.

فیشورسیلانت (مسدود کردن شیارهای دندان): سطح جویده دندان های آسیای عظیم در ابتدای رویش دارای شیارهای خیلی عمیق هستند. برای جلوگیری از تجمع مواد غذایی و آغاز پوسیدگی در این نقاط، دندان پزشک با استفاده از مواد مخصوص این شیارها را پر و کم عمق می نماید تا موهای مسواک به راحتی بتوانند این شیارها را تمیز نمایند. فیشورسیلانت برای دندان های 6 بسیار مفید است.

برای مسواک زدن به موارد زیر توجه کنید:

1) استفاده از مسواک، موثرترین و عملی ترین روش حذف پلاک میکروبی است و حتی بدون خمیردندان هم می توان مسواک کرد.

2) برای هر مرتبه شستشو به میزان یک نخود از خمیردندان حاوی فلوراید را در موهای مسواک فرو ببرید.

3) برای اینکه تمام دندان ها مسواک شوند، بهتر است همواره به یک ترتیب مسواک بزنید. برای مثال، اول فک بالا از راست به چپ و بعد فک پایین از چپ به راست.

4) دندان های فک بالا را با حرکت مسواک از مجاور لثه به سمت پایین تمیز کنید.

5) با عمودی گرفتن مسواک و حرکت آن از بالا به پایین سطح داخلی دندان های جلو را مسواک کنید.

6) سطوح جونده دندان های بالا را با عقب و جلو بردن مسواک تمیز کنید.

7) دندان های فک پایین را با حرکت مسواک از مجاور لثه به سمت بالا بشویید.

8) پشت دندان های جلو را با عمودی گرفتن مسواک و حرکت آن از پایین به بالا تمیز کنید.

9) سطوح جونده دندان های پایین مانند فک بالا را به عقب و جلو بردن مسواک تمیز کنید.

10) هر نوبت مسواک زدن باید حداقل چهار دقیقه به طول انجامد.

11) هر شب پیش از خواب و هر روز صبح پس از صبحانه باید دندان ها را مسواک زد.

مراجعه به دندانپزشک: مراجعه به دندانپزشک حداقل هر شش ماه یک بار لازم است، هر چند هیچ نشانه ای از مسائل دندانی و لثه ای وجود نداشته باشد. تشخیص زودهنگام پوسیدگی با استفاده از نور کافی در رادیوگرافی در مطب دندانپزشکی و درمان به موقع پوسیدگی ها خود عامل پیشگیری موثری است و مانع از مسائل شدید بعدی خواهد شد. سلامت دندان ها در سلامت سایر قسمت های بدن موثر است.

استفاده از نخ دندان: باتوجه به اینکه با هر روش که مسواک زده گردد قسمت هایی از فواصل میان دندان ها پاک نخواهد شد، لازم است که میان دندان ها را با نخ دندانی پاک و تمیز کرد. اگر شیار لثه از طریق نخ دندانی به خوبی تمیز نگردد، تجمع پلاک ها سبب تحریک لثه می گردد و در این حالت رنگ لثه از حالت صورتی رنگ و طبیعی خود خارج شده و به قرمز متمایل می گردد. نمای لثه سالم که شبیه به پوست پرتقال است و دارای فرورفتگی های ریزی است تغییر پیدا می نماید و در هنگام مسواک زدن با کوچک ترین ضربه دچار خون ریزی می گردد.

استفاده از مواد غذایی متعادل و سالم به خصوص ویتامین c: ویتامین c مقاومت شخص را در مقابل بیماری لثه افزایش می دهد.

کشیدن دندان های شیری

به طور کلی، رویش صحیح دندان های دایمی ارتباط نزدیکی با حفظ دندان های شیری تا سن طبیعی افتادن آنها دارد. به طوری که هر گاه دندان های شیری زودتر از زمان طبیعی کشیده شوند یا آنکه بیشتر از مدت زمان لازم در دهان باقی بمانند ممکن است رویش دندان های دایمی زیرین دچار اشکال گردد. به اسم مثال، دندان های آسیای کوچک باید تا سن 10 تا 12 سالگی به طور سالم در دهان باقی بمانند و سپس با لق شدن آنها دندان های دایمی به جای آنها رویش یابند. اگر این دندان ها زودتر از موقع از دست بروند، دندان های مجاور به سمت محل خالی دندان کشیده شده و حرکت نموده و فضای موجود را تنگ تر می نمایند، بنابراین رویش دندان های دایمی دچار اشکال می گردد.

متاسفانه بسیاری از پدر و مادرها فکر می نمایند که زود خراب شدن دندان های شیری و کشیده شدن آنها مهم نیست چرا که دندان های دایمی به جای آنها خواهد رویید. به این ترتیب، با مراقبت نکردن سبب پوسیدگی زودرس و از دست رفتن آنها می شوند که نتیجه آنها رویش نا به جا و یا رویش نیافتن دندان های دایمی زیرین است.

شرایط مسواک

موهای مسواک خیلی نرم یا خیلی سفت نباشد. بهتر است از مسواک نوع میانه بهره ببرید.

مسواک خوب باید موهای صاف و یکنواخت داشته باشد. چنانچه موهای مسواک از حساسیت اولیه خارج شدند، باید آن را عوض کرد.

پس از مسواک زدن مسواک را با آب بشویید تا بقایای خمیردندان و موادغذایی داخل آن نماند.

هرچند وقت یک بار، مسواک را عوض کنید. مسواکی که موهای آن خمیده یا نامنظم شده و یا رنگ آن تغییر نموده باشد، مناسب نیست.

اغلب از یک مسواک بیشتر از سه یا چهار ماه استفاده نکنید.

از نمک خشک یا جوش شیرین برای مسواک کردن یا شستن دندان ها با انگشت استفاده نکنید. این مواد خشک سبب ساییدگی دندان ها می گردد.

پس از مسواک زدن لثه های خود را با انگشت ماساژ دهید.

منبع:www.salamat.com

/ک

منبع: راسخون